|
De armen zijn altijd bij onsNieuwe armoede: probleem en uitdaging
September 2014 Dat er zoiets als een ‘nieuwe armoede’ bestaat, daarover zijn velen het eens. Sinds 2008 heeft in Europa de banken-, krediet-, en eurocrisis de positie van velen verslechterd. Door o.a. afstoting van overheidstaken, subsidies en uitkeringen, door privatiseringen, sterke toename van de (jeugd)werkloosheid en de gedwongen toename van het aantal kwetsbare ‘flexwerkers’ en anderen die weinig of geen financieel krediet krijgen, zijn de rijen traditionele armen (langdurig werklozen, zieken, daklozen, vluchtelingen en andere gemarginaliseerden) aangevuld met velen uit de economische middenklasse, die gaandeweg verarmt. De verarming van de middenklasse wordt wel aangeduid als ‘nieuwe armoede’. Welk antwoord hierop te geven? Allereerst is het van belang naar de armen te luisteren. Welke verhalen vertellen zij aan elkaar en aan ieder die het horen wil? Kunnen eigen podia valse en vaak discriminerende beeldvorming corrigeren? In deze context spelen tal van maatschappelijke organisaties en de kerken een rol. Zij lenigen concrete nood in vele individuele gevallen, maar wijzen ook met klem lokale en nationale overheden op knelpunten die van meer structurele aard zijn. Nieuwe armoede is niet slechts een sociaaleconomisch probleem. Zij is ook een sociaalethisch en spiritueel probleem. In het evangelie zegt Jezus tegen zijn leerlingen dat zij de armen altijd onder hen zullen hebben (Mt 26,11). Eerder dan van een berusting getuigt deze uitspraak van realisme. Inderdaad, hij blijkt nog steeds op te gaan. Maar daarmee is de kous niet af, integendeel. In Mt 25,40 zegt Jezus: “Ik verzeker jullie: alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor Mij gedaan.” Dit is een appèl tegen berusting en voor solidariteit, een appèl om arm te zijn met de armen. Dit appèl houdt een protest in tegen een samenleving waarin mensen teruggeworpen worden op hun individuele succes of juist op de mislukking in hun bestaan, op de eis dat je hoogstpersoonlijk een economisch zo succesvol mogelijk leven moet leiden, vaak ten koste van anderen. Een protest tegen het feit dat de neoliberale mondiale markt met zijn recht van de sterkste de dienst uitmaakt, een markt waarin gemarginaliseerden met wantrouwen worden benaderd, alsof zij parasieten zijn die uit de ruif snoepen. Een protest tegen het feit dat het menselijk leven en samenleven in dienst staat van de markt, in plaats van omgekeerd. In zo’n samenleving staan de menselijke waardigheid en de relatie tot de naaste en God onder druk. De nieuwe armoede vereist als antwoord…een nieuwe armoede, maar dan een van evangelische snit. Deze armoede streeft niet naar vergroting van de macht en rijkdom van de machtigen en de rijken, maar naar inperking ervan ten bate van het goede leven voor allen en dit als dienst aan God die mensgeworden is als arme onder de armen. Dit TGL-nummer staat in nauwe samenhang met nummer 2 van deze jaargang en het pleidooi van dat nummer om elkaars hoeders te zijn in sociaal, economisch, ethisch en spiritueel opzicht. |